Я дакладна магу сказаць, калі  на Міншчыне пачалі праводзіцца конкурсы  на  лепшую сялянскую гаспадарку — правобразы сённяшніх  спаборніцтваў і сярод  вялікіх  сельскагаспадарчых прадпрыемстваў, і сярод вясковых падвор’яў. А  разам  з  імі  і  святы  ўраджаю. У 1926 годзе! Ведаю я гэта таму, што ў самым першым конкурсе прымаў удзел мой прадзед, Ігнат Іванавіч Езубчык. І  захаваліся дакументы, якія гэта пацвярджаюць.

У сямейным архіве ёсць пасведчанне з наступным тэкстам: “Дадзена гэтае пасведчанне  грамадзяніну Езубчыку І. з вёскі Баравая Слабада  Пухавіцкага раёну Менскай акругі ў тым, што яго  гаспадарка  прымала ўдзел  у I-м акруговым конкурсе на лепшую сялянскую гаспадарку і атрымала прэмію ў суме 100 рублёў за імкненне да  агранамічных ведаў і прыстасаванне іх у гаспадарцы, за  ўлік  і запісы ў гаспадарцы з 1906 года, што подпісам і прыкладам  пячаткі  сведчыцца”.   Дата:  верасень, 12 дня, 1926 года.

Таксама захаваўся дыплом. Падпісаны ён наступным чынам: “Мінскі акруговы Зямельны Аддзел. Пачэсны дыплом выданы ў свята “Дню ўраджаю” гаспадару вёскі Баравая Слабада Навасёлкаўскага сельсавета Пухавіцкага раёна Езубчыку Ігнату Янавічу за культурную працу ў галіне паляводства”. Дата стаіць 1926 год. Подпіс — “загадчык Мен.акрза (Мінскага акруговага зямельнага аддзела) Філагаў і таварышы”.

Я, на жаль, не ведаю, як мой прадзед патрапіў на гэтую выставу, адкуль ён  наогул пра яе даведаўся.  Хутчэй за ўсё, мясцовая ўлада  папрацавала. Бо іншую крыніцу распаўсюджвання такой інфармацыі ў тыя гады ўявіць сабе цяжка. Яшчэ, магчыма,  прачытаў у газетах, бо да апошняга свайго дня ён абавязкова праглядаў усю прэсу, што толькі магла да яго  патрапіць, гэта я ведаю дакладна. Як і тое, што быў ён добрым аграномам. У яго асабістай бібліятэцы  захоўваліся кнігі па агранаміі, многія з якіх былі выдадзены яшчэ да рэвалюцыі. І па ўспамінах бабулі, усё, што ён сеяў альбо садзіў сваімі рукамі, заўсёды давала добры ўраджай.  Мабыць, сапраўды вылучалася гаспадарка   Ігната  Іванавіча   сярод астатніх, раз  атрымаў  ён  запрашэнне паў-дзельнічаць у першым  на Міншчыне конкурсе гаспадароў. А потым былі і іншыя. Захаваўся яшчэ адзін дыплом,  запіс у якім выклікае цэлы шэраг пытанняў, што могуць датычыцца гісторыі раёна. Зверху дакумента  надпіс: “БССР. Народны камісарыят земляробства”. Далей: “Дыплом І ступені. Дадзены грамадзяніну Езубчыку Ігнату Янкаву  з вёскі Баравая Слабада, за культурныя дасягненні ў паляводстве (тут частка тэкста страчана)… што высвятлілася на гаспадарчай выстаўцы ў Падблоні. Дата: 14 кастрычніка 1928 года”.

Указанне месца, дзе праходзіла выстава, зацікавіла больш за ўсё. У Падблоні — гэта ў нашым раёне. І адсюль некалькі пытанняў. Гэта была выстава раённая  ці рэспубліканская? Калі раённая, то чаму дыплом выданы ад імя  Народнага камісарыята земляробства БССР, а не ад імя  мясцовых улад? А  калі  ўсё  ж  рэспубліканская альбо нейкі яе этап, то можна  выказаць здагадку, што ў Пухавіцкім раёне  пасля заканчэння грамадзянскай вайны сельская гаспадарка развівалася хуткімі тэмпамі, і было што паказаць людзям.

Узнікла ў мяне і яшчэ адно пытанне:  ці можна лічыць Дзень ураджаю, што прайшоў у 1926 годзе,  прамым папярэднікам сучасных  “Дажынак”?   Я б адказала станоўча, бо ідэя ў падмурку гэтых розных падзей адна і тая ж:  вылучыць лепшых земляробаў і прылюдна  выказаць  ім  падзяку за працу. І па форме правядзення яны вельмі падобныя: лепшых вызначаць па выніках конкурсу ці спаборніцтва, праводзіць выставы дасягненняў, узнагароджваць дыпломамі і грашовымі прэміямі пераможцаў. Тыя, хто  згодзіцца з маімі  вывадамі, згодзяцца і з высновай: традыцыя вітаць лепшых хлебаробаў зарадзілася на Міншчыне роўна 91 год назад!

Даведка. Адміністрацыйнае дзяленне Беларускай ССР змянялася некалькі разоў. З 1926 года па 1930 існавала такая адміністрацыйная адзінка, як Мінская акруга. На працягу гэтага часу ў яе склад уваходзіла ад 11 да 19 раёнаў, у тым ліку і Пухавіцкі. Мінская вобласць была ўтворана ў 1938 годзе.

Наталля    ПАРХОМЧЫК.